Deyimlerle ilgili

Konu: Deyimlerle ilgili Perş. Eyl. 14, 2006 1:23 pm

Dilimizin ve kültürümüzün renkli çiçekleri; deyimlerimiz...
Dilimizin ve halk kültürümüzün renkleri, çiçekleri olan deyimlerimiz, yüzyıllardan beri kullandığımız dilimize yerleşmiş zenginliklerimizdir.
Amacımız; dilimizi ve halk kültürümüzü, özellikle yeni nesillere özellikle de yurtdışında yaşayan yeni kuşaklara iyi tanıtmaya ve sevdirmeye yöneliktir.
Hemen şunu belirtmemiz gerek; deyimlerimizin kaynaklarına yeterince inilip araştırılmamıştır. Bu sözler nereden geliyor, nasıl doğmuşlar? Henüz bütün bunların cevaplarını verebilecek bilgi donanımına sahip değiliz...

Deyimler ve Özellikleri
Kendi anlami disinda baska bir anlamda kullanilan kaliplasmis sözlere deyim denir.
1-Deyimlerin kendine özgü bir kalibi vardir.
2-Anlatima akicilik, çekicilik ve güzellik katarlar.
3-En az iki sözcükten olusurlar.
Örnek:Eli masali, püf noktasi...
4-Deyimler tümce halinde de olabilirler.
Örnek:Dostlar alis veriste görsün.
5-Deyimler genellikle çekimsiz haldedir. Ancak fiil çekimine de girerler.
Örnek:Dirsek çevirmek. Dirsek çevirdim.
6-Deyimlerde öykü özellikleri de olabilir.
Örnek:Deveye "Boynun egri" demisler, "Nerem dogru ki!" demis.
7-Deyimler kaliplasmis sözlerdir. Sözcükler degistirilemez.
Örnek:"Armut pis, agzima düs." yerine "Elma pis agzima düs." diyemeyiz.
8-Deyimlerde bazen uyak özelligi de bulunabilir.
Örnek:Gece silahli gündüz külahli.
9-Gerçek anlami disinda kullanilan deyimler, baska dillere çevrilemez.
10-Bazen deyimler ikilemelerden de olusabilir.
Örnek:Abur cubur, delik desik, paldir küldür vb.

Deyimler ve Atasözleri
1-Deyim bir durum bildirir, kavram belirtir, deyimde kesinlik yoktur.
Atasözü bir hüküm bildirir. Degismez bir dogruyu söyler.
Örnek:Etle tirnak gibi (Deyim), Et tirnaktan ayrilmaz. (Atasözü)
2-Deyimlerde kesin yargi, ögüt ve yol göstericilik yoktur.
Atasözleri yol gösterir, ders ve ögüt verir.
Örnek:Bel bel bakmak. (Deyim) Bol bol yiyen, bel bel bakar.